Maymunçiçeği ve HIV
Güncelleme tarihi: 10 Eyl 2022
Mayıs 2022'nin başlarında başlayan ve Ağustos 2022'de pandemi olarak ilan edilen Maymunçiçeği ile ilgili, CDC (Centers for Disease Control and Prevention / Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri)‘nin yayımladığı sıkça sorulan sorularını sizler için derledik.
Mayıs - Temmuz 2022 tarihlerinde CDC'nin epidemiyolojik ve klinik özelliklerine göre Maymunçiçeği vakalarının %41'ini HIV ile yaşayanlar oluşturmakta. Bu nedenle başta HIV pozitifler olmak üzere, genel olarak bir bilgilendirmenin yararlı olacağını düşündük.
Maymunçiçeği
(Monkeypox) hakkında
Maymunçiçeği, maymunçiçeği virüsünün neden olduğu nadir bir enfeksiyondur. Maymunçiçeği virüsü, çiçek hastalığına neden olan virüs olan variola virüsü ile aynı virüs ailesinin bir parçasıdır. Maymunçiçeği semptomları çiçek hastalığı semptomlarına benzer, ancak daha hafiftir ve maymunçiçeği nadiren ölümcüldür. Maymunçiçeği su çiçeği ile ilgili değildir.
Maymunçiçeği, 1958'de araştırma için tutulan maymun kolonilerinde çiçek hastalığı benzeri iki salgın meydana geldiğinde keşfedildi. “Maymunçiçeği” olarak adlandırılmasına rağmen, hastalığın kaynağı bilinmemektedir. Bununla birlikte, Afrika kemirgenleri ve insan olmayan primatlar (maymunlar gibi) virüsü barındırabilir ve insanları enfekte edebilir.
İnsanlarda ilk maymunçiçeği vakası 1970 yılında kaydedildi. 2022 salgınından önce, birkaç orta ve batı Afrika ülkesindeki insanlarda maymunçiçeği bildirildi. Daha önce, Afrika dışındaki insanlarda görülen hemen hemen tüm maymunçiçeği vakaları, hastalığın yaygın olarak görüldüğü ülkelere veya ithal edilen hayvanlar aracılığıyla yapılan uluslararası seyahatlerle bağlantılıydı. Bu vakalar birden fazla kıtada meydana geldi
Maymunçiçeğinin farklı türleri var mı?
İki tür Maymunçiçeği virüsü vardır: Batı Afrika ve Kongo Havzası. Mevcut salgındaki enfeksiyonlar Batı Afrika tipindendir.
Maymunçiçeği ölümcül müdür?
Bu salgında tanımlanan maymunçiçeği virüsü tipiyle (Batı Afrika tipi) enfeksiyonlar nadiren ölümcüldür. Hastalığın bu formunu alan kişilerin %99'undan fazlasının hayatta kalması muhtemeldir. Bununla birlikte, zayıflamış bağışıklık sistemi olan kişiler, 8 yaşın altındaki çocuklar, egzama öyküsü olan kişiler ve hamile veya emziren kişilerin ciddi şekilde hastalanma veya ölme olasılığı daha yüksek olabilir.
Kongo Havzası tipi maymunçiçeği virüsünün ölüm oranı %10 civarındadır.
Maymunçiçeği için ne zaman test olunmalı?
Maymunçiçeği olduğunu düşünen veya maymunçiçeği olan biriyle yakın kişisel teması olan kişiler, maymunçiçeği için test edilmeleri gerekip gerekmediğine karar vermelerine yardımcı olması için bir sağlık kuruluşunu ziyaret etmelidir. Test edilmeniz gerektiğine karar verirlerse, numuneleri toplamak ve test için bir laboratuvara göndermek için size yardımcı olacaklardır.
Belirti/Semptomlar
Maymunçiçeğinin belirtileri nelerdir?
Maymunçiçeği belirtileri şunları içerebilir:
Ateş
Baş ağrısı
Kas ağrıları ve sırt ağrısı
Şişmiş lenf düğümleri
Titreme
Solunum semptomları (örneğin boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı veya öksürük)
Yüzde, ağız içinde ve eller, ayaklar, göğüs, cinsel organlar veya anüs gibi vücudun diğer kısımlarında görünen sivilce veya kabarcık gibi görünebilen bir döküntü.
Döküntü tamamen iyileşmeden önce farklı aşamalardan geçer. Hastalık tipik olarak 2-4 hafta sürer.
Bazen insanlar önce kızarıklık, ardından başka semptomlar yaşarlar. Diğerleri sadece kızarıklık yaşar.
Belirtilerim varsa ne yapmalıyım?
Yeni veya açıklanamayan bir döküntü veya diğer maymunçiçeği semptomları fark ederseniz, bir sağlık uzmanına görünün.
Sağlık hizmeti sağlayıcısına, dünyanın her yerinde maymunçiçeği olduğunu hatırlatın.
Bir sağlık hizmeti sağlayıcısı görene kadar başkalarıyla yakın temastan (yakın fiziksel temas dâhil) kaçının.
Bir sağlık hizmeti sağlayıcısı görene kadar evcil hayvanlarla veya diğer hayvanlarla yakın temastan kaçının.
Test sonuçlarını bekliyorsanız, aynı önlemleri alın.
Test sonucunuz pozitifse, izole kalın ve döküntü iyileşene, tüm kabuklar düşene ve taze, sağlam bir cilt tabakası oluşana kadar diğer önleme uygulamalarına uyun.
Ateşiniz, boğaz ağrınız, burun tıkanıklığınız veya öksürüğünüz varsa izole kalın. Sadece bir sağlık hizmeti sağlayıcısını görmek veya acil bir durum için dışarı çıkın. Toplu taşımadan kaçının.
İzolasyondan ayrılmanız gerekiyorsa, kızarıklığı örtün ve iyi oturan bir maske takın.
Bulaş yolu
Maymunçiçeğinin bulaş yolları nelerdir?
Maymunçiçeği, bulaşıcı döküntü, kabuklar veya vücut sıvıları ile doğrudan temas yoluyla kişiden kişiye yayılabilir. Ayrıca uzun süreli, yüz yüze temas sırasında veya öpüşme, sarılma veya seks gibi yakın fiziksel temas sırasında solunum salgılarıyla da yayılabilir.
Maymunçiçeği, semptomların başladığı andan döküntü tamamen iyileşene ve yeni bir cilt tabakası oluşana kadar yayılabilir. Maymunçiçeği olan bir kişiyle yakın kişisel temasta bulunan herkes bunu alabilir ve kendilerini korumak için adımlar atmalıdır.
Maymunçiçeği cinsel yolla aktarılan bir enfeksiyon mu?
Maymunçiçeği, daha doğru bir şekilde “cinsel yolla bulaşan” olarak tanımlanabilir. Başka bir deyişle seks, maymunçiçeğinin yayılma yollarından sadece biridir. Geçmişte, maymunçiçeği salgınları, sınırlı kişiden kişiye yayılma ile enfekte hayvanlara ve hayvansal ürünlere doğrudan maruz kalma ile bağlantılıydı. Mevcut maymunçiçeği salgınında, virüs öncelikle yakın kişisel temas yoluyla yayılıyor. Bu, cinsel ilişki sırasında meydana gelen yakın, sürekli cilt teması yoluyla enfekte olmuş lezyonlarla veya solunum salgılarıyla teması içerebilir. Bununla birlikte, maymunçiçeği olan biriyle yakın, sürekli cilt teması virüsü yayabilir. Temas yalnızca samimi veya cinsel olmak zorunda değildir.
Maymunçiçeğinden korunma
Maymunçiçeğinden nasıl korunabilirim?
Maymunçiçeğine benzeyen döküntüsü olan kişilerle yakın, ten tene temastan kaçının.
Maymunçiçeği olan bir kişinin kullandığı nesneler ve malzemelerle temastan kaçının.
Özellikle yemek yemeden veya yüzünüze dokunmadan önce ve banyoyu kullandıktan sonra ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayın veya alkol bazlı el dezenfektanı kullanın.
İnsanlar kalabalık yerlere gitmekten kaçınmalı mı?
Maymunçiçeği olan biriyle yakın, ten tene temas varsa, insanlar maymunçiçeği virüsü bulaşı yaşayabilirler. Erken belirtiler, insanların yakın, sürekli ten tene temasta bulunduğu etkinliklerle ilgili olayların maymun çiçeği vakalarıyla sonuçlanmasıdır. Bir etkinliğe katılmayı planlıyorsanız, orada ne kadar yakın, kişisel, ten tene temasın olabileceğini düşünün.
Tedavi
Maymunçiçeği için hangi tedaviler mevcut?
Maymunçiçeği virüsü enfeksiyonları için özel bir tedavi yoktur. Bununla birlikte, virüslerdeki genetik benzerlikler nedeniyle, çiçek hastalığını tedavi etmek için kullanılan antiviral ilaçlar, maymunçiçeği enfeksiyonlarını tedavi etmek için kullanılabilir.
Aşı
Maymunçiçeğinden koruyan bir aşı var mı?
Maymunçiçeği ve çiçek hastalığı virüsleri genetik olarak benzer olduğundan, çiçek hastalığı virüslerine karşı koruma sağlamak için geliştirilen aşılar, maymun hastalığı enfeksiyonlarını önlemek için kullanılabilir.
ABD hükümetinin, virüse maruz kalan insanlarda maymunçiçeği hastalığını önleyebilecek iki stoklanmış aşısı (JYNNEOS ve ACAM2000) vardır.
Kimler aşı olmalı?
CDC, aşağıdakiler dahil olmak üzere, maymunçiçeği virüsüne maruz kalmış kişiler ve maymunçiçeği hastalığına yakalanma olasılığı daha yüksek olan kişiler için aşı yapılmasını önerir:
Halk sağlığı yetkilileri tarafından maymunçiçeği olan biriyle temas halinde olduğu belirlenen kişiler
Son 2 hafta içinde cinsel partnerlerine maymunçiçeği teşhisi konulan kişiler.
Bilinen maymunçiçeği olan bir bölgede son 2 hafta içinde birden fazla cinsel partneri olan kişiler.
Aşı için uygun olup olmadığını nasıl anlayabilirsin?
Aşı için uygun olduğunuzu düşünüyorsanız, bir sağlık kuruluşu veya yerel sağlık departmanınızla iletişime geçin. Aşı olmanız gerekip gerekmediğini belirlemenize yardımcı olabilirler.
Eğer son zamanlarda erkeklerle ilişki yaşayan bir erkeksem bu durum beni otomatik olarak aşı için uygun konuma getiriyor mu?
Hayır. Birden fazla cinsel partnere sahip olmak bir husustur, ancak devam eden maymun çiçeği yayılımının olduğu bir bölgede mi yaşıyorsunuz veya partnerlerinizden birinin yakın zamanda maymunçiçeği ile enfekte olup olmadığı gibi başka hususlar da var. Maymunçiçeğiniz olduğunu düşünüyorsanız veya enfeksiyon riski altında olduğunuzu düşünüyorsanız, bir sağlık kuruluşu ile iletişime geçin.
Cinsel olarak aktif olan herkes aşı olmalı mı?
Hayır, CDC şu anda maymunçiçeği hastalığına karşı yaygın aşı yapılmasını önermemektedir. Bu salgın sırasında, cinsel olarak aktif olan kişiler, cinsel partnerlerinde maymunçiçeği olmadıkça veya maymunçiçeği vakalarının bildirildiği bölgelerde son 14 gün içinde birden fazla cinsel partnerleri olmadıkça, maymunçiçeği için risk altında kabul edilmez.
Maymunçiçeği ve HIV
HIV ile yaşayan insanlar Maymunçiçeği bulaşı yaşamaya daha mı yatkın?
CDC, HIV'e sahip olmanın maymunçiçeği alma olasılığını artırıp artırmadığını bilmiyor. Maymunçiçeği, uzun süreli, yakın, kişisel, genellikle ten tene temasın yanı sıra nesneler, kumaşlar (giysiler, yatak takımları veya havlular) ve maymunçiçeği olan biri tarafından kullanılmış yüzeylerle temas yoluyla herkese bulaşabilir. Buna öpüşme ve diğer yüz yüze temas yoluyla solunum salgılarıyla temas da dahil.
HIV ile yaşayan insanlar Maymunçiçeği ile enfekte olduklarında diğer enfeksiyonlar tarafından daha açık bir hale mi geliyor?
CDC, HIV ile yaşayan insanlar arasında maymunçiçeğini izlemeye devam ediyor. Mevcut maymunçiçeği salgını sırasında, HIV pozitif ve viral olarak bastırılmış (mililitre kan başına 200'den az HIV kopyasına sahip) kişilerde daha şiddetli maymunçiçeği hastalığı görülmemektedir. Aslında, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) maymunçiçeği rehberliği, "Bastırılmış viral yük ile antiretroviral tedavide HIV ile yaşayan insanlar, bağışıklığı baskılanmış olarak kabul edilmez." Bununla birlikte, viral olarak baskılanmayan HIV pozitif kişiler, şiddetli hastalık ve maymun hastalığından ölüm riski altında olabilir.
Maymunçiçeği virüsü ile enfekte olmuş HIV pozitif kişilere ne tür tedavi öneriliyor?
Şu anda maymunçiçeği için özel olarak onaylanmış bir tedavi yok. Bununla birlikte, çiçek hastalığı olan hastalarda kullanılmak üzere geliştirilen ilaçlar (antiviraller), maymun hastalığı olan kişilerin tedavisine yardımcı olabilir.
HIV ile yaşayan kişilere aşı öneriliyor mu ve aşı güvenli mi?
Şu anda, örneğin maymun çiçeği teşhisi konan biriyle yakın fiziksel temasta bulunan kişiler gibi, olası veya doğrulanmış bir maymunçiçeği vakasına maruz kalan kişilere aşı önerilir. Bilinen maymunçiçeği aktivitesi olan bir yargı bölgesinde son 14 gün içinde birden fazla cinsel partneri olan erkeklerle cinsel ilişkiye giren erkekler gibi, maruz kaldığı varsayılan kişilere de aşılama önerilebilir.
Şu anda Amerika Birleşik Devletleri'nde çiçek hastalığını önlemek için iki lisanslı aşı bulunmaktadır – JYNNEOS ve ACAM2000. Bu çiçek hastalığı aşıları, çiçek hastalığı ve maymunçiçeği çok benzer virüsler olduğundan, maymun hastalığına karşı koruma sağlayabilir. Yalnızca JYNNEOS, 18 yaş ve üstü kişilerde maymunçiçeğinin önlenmesi için FDA tarafından onaylanmıştır.
Maymunçiçeği tedavisi ile HIV tedavisinin arasında etkileşim var mı?
Veriler sınırlı, ancak çoğu HIV tedavisi, maymunçiçeği tedavisi ve çiçek hastalığı aşıları ile güvenli bir şekilde verilebilir. HIV pozitif kişiler, herhangi bir etkileşim olup olmadığını belirlemeye yardımcı olmak için sağlık hizmeti sağlayıcılarına tüm ilaçlarını bildirmelidir.
Maymunçiçeği, HIV’den korunmak için kullanılan TÖP rejiminin etkinliğini etkiler mi?
Hayır, HIV için temas öncesi profilaksisi (TÖP / PrEP) hala etkilidir ve reçete edildiği gibi sürdürülmelidir.
HIV ile yaşayan insanların Maymunçiçeğinden korunmak için ne yapması gerekir?
HIV pozitif kişiler, kendilerini Maymunçiçeği virüsünden korumak için herkesle aynı tavsiyelere uymalıdır.
Seks gibi yakın temaslar da dahil olmak üzere, maymunçiçeği olan bir kişide döküntü, yara veya kabuklarla doğrudan temastan kaçının. Bunun şu anda maymunçiçeğinin yayılmasının en yaygın yolu olduğuna inanıyoruz.
Maymunçiçeği olan biri tarafından kullanılmış nesneler, kumaşlar (giysiler, yatak takımları veya havlular) ve yüzeylerle temastan kaçının.
Maymunçiçeği olan bir kişiden öpüşme ve diğer yüz yüze temas yoluyla solunum salgılarıyla temastan kaçının.
Evcil hayvanlar ve diğer hayvanlar
Evcil hayvanım Maymunçiçeği bulaşı yaşayabilir mi?
Maymunçiçeği zoonotiktir, yani hayvanlar ve insanlar arasında yayılabilir. Bununla birlikte, CDC şu anda maymunçiçeğinin evcil hayvanlar için yüksek bir risk oluşturduğuna inanmıyor. Durumu yakından izlemeye devam ediyoruz.
------ ------ ------ ------ ------ ------ ------ ------ ------ ------ ------ ------
Çeviriyi yapan Pozitif-iz Derneği üyesi Ahmet Özkan’a çok teşekkür ederiz.
Kaynaklar
Comments