HIV ve Gebelik

Son yıllarda tedaviye uyum ile 'Belirlenemeyen=Bulaşmayan' statüsüne kavuşan HIV pozitif kadınlar doğal yolla, sağlıklı ve HIV ile enfekte olmayan bebekler dünyaya getirebilmekteler. Bu nedenlerden dolayı pek çok HIV pozitif anne ve anne adayı bulunmakta. HIV pozitif kadınların gebeliği ve doğumları ile ilgili merak ettiklerimizi Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı Prof. Dr. Mehmet Serdar Kütük'e sorduk:

1.   HIV ile enfekte kadınlar gebe kalabilirler mi?'

Evet. HIV ile enfekte kadınlar doğal yollarla gebe kalabilirler. Gebeliğin doğal yollarla elde edilemediği durumlarda yardımcı üreme yöntemleri (aşılama, tüp bebek vs) güvenle kullanılabilir.

HIV ile yaşayan kadınların, viral yük değerleri saptanamaz düzeye indikten sonra gebe kalmaları tercih edilir. Gebelik öncesi viral yük düzeyinin belirlenemeyen düzeyde olması, gebeliğin sağlıklı seyri ve sonuçlanması için son derece önemlidir.

2.   Gebelikte viral yük ne sıklıkta takip edilmelidir?

Antiretroviral (ARV - HIV’i baskılayan) tedavi başlandıktan ya da değiştirildikten sonra 2-4 haftada bir viral yük takibi yapılmalıdır. Viral yük belirlenemez düzeyde ise 3 ayda bir HIV RNA (Vücuttaki HIV miktarı) düzeyi görmek yeterli olacaktır. Viral yükü belirlenemeyen düzeydeki gebelerde viral sıçramanın tespiti açısından 36 hafta civarında tekrar HIV RNA düzeyi bakmak ve doğum şeklini belirlemek uygun olacaktır.

3.   HIV ilaçlarının gebelikte kullanılmalarının anne karnındaki bebekte anormallik oluşturucu etkileri var mıdır?

Güncel olarak kullanılan HIV ilaçlarının çoğu anne ve bebek için güvenlidirler. Yeni kullanıma sunulmuş olan bazı ilaçların ise gebelikte kullanımına ilişkin henüz yeterli veri bulunmamaktadır.  

Gebelik planlayan HIV ile yaşayan kadınların gebe kalmadan önce ya da gebeliğin tespitinden sonra en kısa zamanda enfeksiyon hastalıkları uzmanı ile görüşerek gebelikte güvenilirliği konusunda daha fazla veri bulunan en güvenli ilaçlara geçiş yapmaları uygun olur. Enfeksiyon hastalıkları hekiminiz size en uygun ve güvenle kullanabileceğiniz ilaç rejimini belirleyecektir. Doktorunuzla görüşünceye kadar gebelikten önce kullanmakta olduğunuz ilaçlara devam etmeniz önerilir.

4.   HIV pozitif gebeler normal/doğal doğum yapabilirler mi?

HIV pozitif gebeler, ARV ilaçlarını düzenli kullanmaları, 6 ay boyunca ve doğumun hemen öncesinde viral yük değerinin 50 kopya /ml altında (belirlenemeyen) olması durumunda normal vajinal doğum yapabilirler. Bu olgularda doğumun şeklini, HIV negatif olgularda olduğu gibi, annenin özgür kararı ve gebeliğe ait diğer faktörler belirler. Her durumda annenin kararı dikkate alınıp, onurlandırılmalıdır.

5.   HIV pozitif gebelerde viral yükün bilinmemesi ya da baskılanmamış olması durumunda doğum şekli nasıldır ve bebeğe geçiş riski ne kadardır?

Bu durumda su kesesi açılmadan önce 38. haftada planlı sezaryen yapılması ve doğum öncesinden başlayıp doğum sonrasına dek devam eden damar içi Zidovudin uygulanması gerekmektedir. Yukarıdaki koşulların sağlanması durumunda bebeğe bulaşma riski yaklaşık %3-8 arasındadır.

6.   HIV pozitif anneler bebeklerini emzirebilirler mi?

Gebelikten önce ARV kullanmaya başlayan ve viral yükü gebelik boyunca belirlenemeyen seviyeye düşmüş kadınlarda emzirme ile bebeğe bulaş riski %1 in altındadır. Gerekli şekilde bilgilendirilen ve riski kabul eden annelerde, çocuk enfeksiyon hastalıklarının gözetimi altında anne sütü ile besleme bir seçenek olarak sunulmalıdır. Karma beslenmeden kaçınılmalı ve sadece anne sütü verilmelidir.

Aşağıdaki durumlarda emzirmeye ara verilmeli ya da doktorunuzun kararına göre tamamen kesilmelidir.

• Annenin memesinde herhangi bir yara olması,

• Bebekte ishal ya da başka bir sindirim sistemi rahatsızlığı tespit edilmesi

• Viral yükünün saptanabilir düzeyin üzerine yükselmesi

• Annenin Antiretroviral tedaviye uyumunda sorun yaşaması

7.   HIV pozitif annelerin bebeklerinin doğumdan sonra ARV tedavi almaları gerekli midir?

HIV pozitif annelerin bebekleri doğumdan sonra Antiretroviral tadevi almak zorundadırlar. Uygulanacak ARV tedavisinin içeriği ve süresi, annenin viral yükü, aldığı ARV tedavileri ve HIV enfeksiyonunun ilk kez gebelikte geçirilip geçirilmediği gibi faktörler dikkate alınarak çocuk hastalıkları hekimleri tarafından belirlenir. Anne sütü ile beslenmesi planlanan bebeklerde profilaksinin süresi daha uzun ve içeriği farklı olabilir.

8.   Gebelikte kullanılan ya da kullanılması gereken ilaçlar ile ART ilaçları arasında istenmeyen reaksiyon olabilir mi?

Doğum sonrası kanama sorunlarında kullanılan meterjin adlı ilacın HIV ilaçları ile birlikte kullanımı olumsuz etkilere yol açabilmektedir. Meterjinin, etkili ve HIV ilaçları ile etkileşime girmeyen güvenli alternatifleri her doğum kliniğinde bulunur ve ihtiyaç halinde kullanılabilir.

Gebelikte kullanılan demir, magnezyum, kalsiyum gibi metal elementeler birçok HIV ilacına  bağlanarak vücuda alınmalarını engelleyebilirler. Bu ilaçların alım saatleri arasında en az 2 saat olmalıdır. İlaç uygulama saatlerinizin kullandığınız ilaca göre doktorunuz tarafından düzenlenmesi faydalı olacaktır.

9.   Gebelikte nelere dikkat etmelidir?

• Antiretroviral tedavi kesinlikle aksatılmamalı, düzenli kullanılmalıdır.
  

• Sigara ve alkol kullanımından kaçınılmalıdır.

• Kokain HIV’in anneden bebeğe geçişini arttırır. Kullanımından kaçınılmalıdır.

• Dengeli beslenmeye özen gösterilmelidir.

• Hekim ziyaretleri (HIV ve gebelik izlemi) aksatılmamalıdır.

• Hekimin önerdiği ölçüde hareket ve egzersiz yapılmalıdır.

Değerli görüşlerini bizlerle paylaştığı için sevgili Prof. Dr. Mehmet Serdar Kütük'e çok teşekkür ederiz.

Bu yazı 06.03.2024 tarihinde güncellenmiştir.