HIV ve Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar

HIV pozitif kişilerde, diğer cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) da sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. HIV enfeksiyonunun neden olduğu bağışıklık yetmezliği, diğer CYBE’lerin seyrini değiştirebilir. Çeşitli CYBE’ler de HIV enfeksiyonun daha kolay bulaşmasına katkıda bulunabilir. Bunun başlıca 2 nedeni vardır. Birincisi frengi, uçuk vb. etkenlerin deri ve mukozalarda yaralara yol açması, bu yolla HIV ve diğer enfeksiyon etkenlerinin bulaşmasının kolaylaşmasıdır. Diğer bir nedeni de CYBE’si olan kişilerde enfeksiyon bölgesinde yangı oluşması ve HIV’in hedef hücreleri olan bağışıklık sistemi hücrelerinin bu bölgelerde toplanmasıdır. Bu yollarla çeşitli CYBE’ler etkileşim halindedir.

CYBE ne demektir?

CYBE, tanım olarak hangi cinsel yönelimde olursa olsun, her türlü cinsel ilişki yoluyla bulaşan, başlıca bulaşma yolu cinsel ilişki olmakla beraber başka bulaşma yolları da olabilen enfeksiyonlar olarak tanımlanır. CYBE’ler her zaman genital sistemde enfeksiyon yapmaz ya da belirti vermez. Ör: HIV, HBV. Her genital sistem enfeksiyonu her zaman cinsel yol ile bulaşmaz. Ör: Verem, sistemik mantar enfeksiyonu.

Enfeksiyon etkenlerinin bir kısmının bildirimi zorunludur. Bu şekilde bulaşma özelliği olan 30’dan fazla bakteri, virüs ve parazit tanımlanmıştır.

CYBE’ler nasıl bulaşır?

Koruyucu bariyer olmadan (bazen koruyucu bariyer olmasına rağmen de bulaşabilir) yapılan her türlü doğrudan veya dolaylı, penetran veya penetran olmayan cinsel ilişki, anneden bebeğe (gebelikte, doğumda ve doğum sonrası), kan ya da kan ürünleri ile bulaşma meydana gelebilir. Bunlar dışında çok daha nadir olarak dövme, piercing, diş tedavileri vb. yollarla da bulaşma ihtimali vardır.

CYBE’leri diğer enfeksiyonlardan ayıran özel yönleri nelerdir?

Enfeksiyonlar uyku halinde veya belirtisiz olabilir, testlerle saptanamayabilir, kuluçka süresi uzundur ve kişi hasta olduğunu bilmediği dönemde de bulaştırıcıdır. Pek çok etken için testler ya yoktur ya da sadece bazı özelleşmiş merkez veya laboratuvarlarda yapılabilmektedir. Etkenlerin çoğuna karşı aşı bulunmamaktadır. Kronik ağrı, dış gebelik, rahim ağzı kanseri, yenidoğan enfeksiyonları ve ölümleri, kısırlık gibi uzun süreli zararlı etkileri vardır. Enfeksiyon tedavi edilirken, mutlaka partner/lerin de tedavisi gerekir.

CYBE için kimler risk altındadır?

Genç yaşta cinsel deneyimi olanlar, çok sayıda cinsel partnere sahip olanlar, cinsel partnerin çok sayıda partnerinin olması, yakın zamanda partner değiştirenler, başka bir CYBE’si olan kişiler, seks işçileri ve müşterileri, alkol, uyuşturucu kullananlar, dövme/piercing yaptırmak, sık kan ve kan ürünleri transfüzyonu yapılan kişiler risk altındadır.

CYBE etkenleri hangileridir ve hangi enfeksiyonlara neden olurlar?

CYBE’lerin belirtileri nelerdir?

CYBE’ler herhangi bir belirti vermeyebileceği gibi, tutulan doku ve organa göre çeşitli belirtilerle seyredebilir. Örneğin bel soğukluğu ve klamidya gibi enfeksiyonlar genellikle idrar yolu ve rahim ağzını tutar. Buna bağlı olarak da genital bölgede akıntı (şeffaf veya koyu sarı-yeşil renkli olabilir), idrar yaparken yanma, zorlanma, sık idrar yapma gibi belirti verir. Bunun dışında vajinal akıntı, kanama, ağrılı cinsel ilişki de görülebilir. Bunun yanında testislerde şişlik, kızarıklık, makatta ve boğazda ağrı ile rahatsızlık hissi, karın ağrısı, ateş, üşüme-titreme, eklemlerde şişlik, kızarıklık gibi belirtiler de görülebilir. Bazen de kısırlık enfeksiyonun tek belirtisidir. Bu tür enfeksiyonlardan vajinal doğum yoluyla dünyaya gelen yenidoğan bebekler de etkilenirler ve göz, boğaz enfeksiyonları yanında hayatı tehdit edebilecek daha ciddi hastalıklar da görülebilir. Ağrılı ve ağrısız yaralar, deride içi su dolu kabarcıklar, birkaç mm ile cm arasında değişebilen deriden kabarık kitleler, deri döküntüleri, saç dökülmesi, lenf bezlerinde şişlikler vb. belirti ve bulgularla karşımıza çıkabilir.

CYBE’lerden korunmak için ne gibi önlemler alınabilir?

Tek eşlilik, her ilişkide kondom kullanımı, bazı etkenler için önleyici tedavi, şüpheli ilişki sonrası koruyucu tedavi, erken tanı ve tedavi, aşısı olanlar için aşılanma, partneri bilgilendirme, partner tedavisi gibi hem kişisel hem de toplumsal bulaşmayı önlemek için çeşitli önlemler alınabilir.

İçeriği hazırlayan sevgili Doç. Dr. Sabri Atalay'a çok teşekkür ederiz.