HIV Tedavisinde Yeni Dönem: Enjekte Edilebilir İlaçlar

HIV tedavisi 30 yıl içinde hep iyileşme göstermiştir. Yıllar evler bir avuç dolusu ve yan etkileri daha fazla olan ilaçlar ile tedaviler mümkünken günümüzde günde bir ya da iki hap ve yan etkileri son derece az olan ilaçlar ile tedaviler sürdürülmektedir. Önümüzdeki yıllarda ise kullanımı daha da kolay olacağı tahmin edilen aylık, 3 aylık periyotlarda enjekte edilen ilaçların dönemine geçilecektir. Enjekte edilebilir ilaçların birkaç yıl içinde piyasaya sürülmesi beklenmektedir. Buna ilişkin ilk sinyaller ise geçtiğimiz günlerde yapılan bir konferanstan geldi.

4-7 Mart 2019’da Amerika’nın Seattle kentinde yapılan yıllık Retrovirüsler ve Fırsatçı Enfeksiyonlar Konferansı (CROI)’nda, iki tane 3. faz çalışmasının sonuçları anlatıldı. Bu çalışmalarda, 2 adet anti-HIV ilacının kombinasyonun enjekte edilebilir hale getirilip ayda 1 kez hastalara enjekte edildiği bildirildi. Çalışmalarda, bu enjekte edilebilir ilaçların başarısının ve güvenilirliğinin çok yüksek olduğunu görülmüştür.

Bu enjeksiyonlar, cabotegravir (bir integraz inhibitörü) ve rilpivirin (bir nükleosit olmayan bir ters transkriptaz inhibitörü) içermektedir ve henüz otoriteler tarafından onaylanmamış; ancak muhtemelen gelecek yıl veya iki yıl içinde onaylanacaktır. Bu enjeksiyonlar, uzun süre etkili kullanım için ruhsatlandırılan ilk antiretroviral ilaçlar olacaklar, yani her gün alınmaları gerekmeyecektir.

İlaçların enjeksiyon şeklinde alınmasına başlamadan önce, aynı ilaçların bir ay boyunca günlük haplar şeklinde alınması gerekmektedir. Bu şekildeki kullanım, vücudun ilaçlara kötü bir tepki vermediğini kontrol etmek için bir çeşit güvenlik önlemidir. Eğer günlük hap şeklinde alınan bu ilaçlar vücutta kötü bir etki yapıyor ise, günlük bir ilaç alımı hemen bırakılabilir. Ancak, bir kez vücuda enjekte edilen ilaç, vücutta birkaç hafta kalacak ve bu sürede ilacın yol açtığı kötü etkiler devam edecektir.

İlacın onaydan geçmesi ve kullanıma sunulması durumunda; bir ay boyunca günlük hap şeklindeki kullanımdan sonra, ayda bir kez hastaneye giderek kalçadan iğne yapılarak ilaç alınacaktır.

Yapılan bu çalışmaların birinde, insanlar HIV tedavisini ilk defa alıyorlardı. Diğerinde ise, tedavi olarak mevcut oral hap kombinasyonundan enjeksiyon şeklindeki tedavi yöntemine geçmişlerdi. Araştırmacılar, bu çalışmalarda insanları bir yıla yakın bir süre takip ettiler.

Her iki çalışmada da; takip edilen insanların sadece % 2 ya da daha azında, viral yükün 50 kopya/ ml'nin üzerinde olduğu kaydedilmiştir. Laboratuvar analizi, kandaki ilaç seviyelerinin haplarla elde edilen seviyelere benzer olduğunu göstermiştir.

İnsanların yaklaşık %20 ile 30'u enjeksiyonları ilk birkaç kez yaptırdıklarında acı duyduklarını belirttiler, ancak çoğu insan bu şekilde iğne yaptırmaya alıştılar. Günlük haplara kıyasla aylık enjeksiyonlardan büyük memnuniyet duyduklarını belirttiler ve hemen hemen hepsi enjekte edilebilir yöntemi kullanmayı tercih edeceğini söyledi. Birçoğu, HIV'i her gün hatırlamamaktan ya da etraflarındaki insanlardan haplarını gizlemek zorunda olmamaktan dolayı memnun olduklarını ifade etti.