2020 Yılı Hak İhlalleri Raporunu Yayımladık

Pozitif-iz Derneği

2020 Yılı Hak İhlalleri Raporu’nu Yayımladı

HIV ile yaşayan bireyler sivillerden bürokratlara kadar uzanan geniş bir kesim tarafından 2020 yılında da ayrımcılığa uğradı ve hedef gösterildi.

Yıllardır değişmeyen hak ihlalleri listesinde “Sağlık Hakkı İhlali” yine ilk sırada yer aldı. Covid-19 ile başlayan süreç ise ayrımcılığın boyutunu arttırarak devam ediyor.

Pozitif-iz Derneği tarafından hazırlanan “Türkiye’de yaşayan HIV Pozitif Bireylerin 2020 Yılı’nda Maruz Bırakıldıkları Hak İhlalleri Raporu” önceki yıllarda hazırlanan raporlardan farklı olarak Covid-19 Pandemi’sinin yaşanan hak ihlallerine olan etkisini de içeriyor.

En çok ihlal edilen yine “Sağlığımız” oldu

Etkiniz AB Programı kapsamında Avrupa Birliği desteği ile hazırlanan raporda, 2020 yılında Pozitif-İz Derneği’ne ulaşan hak ihlallerine dair başvurular anonimleştirilerek kullanılmış ve raporlanmıştır. Danışanlarımızın bildirdiği hak ihlalleri, Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler ve ulusal mevzuat karşısındaki durumu doğrultusunda incelenmiştir.

2020 yılı içerisinde Pozitif-İz Derneği’ne toplam 42 danışanın hak ihlali başvurusu ulaşmıştır.

42 danışanımızın ihlal edilen hakları temelde, ’Sağlığa Erişim Hakkına İlişkin Mevzuat’a Dayalı Hak İhlalleri, Çalışma Hakkına ilişkin Mevzuat’a Dayalı Hak İhlalleri, Askerlik Mevzuatı’na Dayalı Hak İhlalleri, Ceza Hukuku Mevzuatı’na Dayalı Hak İhlalleri, Aile Hukuku Mevzuatı’na Dayalı Hak İhlalleri’’ şeklinde hukuki sınıflandırmaya tabi tutulmuştur.

Bu sınıflandırmalara göre 42 başvurunun 22’sinde (%52) Sağlığa Erişim Hakkına İlişkin Mevzuat’a Dayalı Hak İhlalleri, 13’ünde (%31) Çalışma Hakkına İlişkin Mevzuata Dayalı Hak İhlalleri, 2’sinde (%5) Aile Hukuku Mevzuatı’’na Dayalı Hak İhlalleri, 1’inde (%2) Ceza Hukuku Mevzuatı’na Dayalı Hak İhlali ve kalan son 4’ünde (%10) ise Askeri Mevzuata Dayalı Hak İhlalleri söz konusudur. Yine önemle belirtmek gerekir ki; bu hak ihlallerin pek çoğunda çeşitli haklar aynı anda da ihlal edilmiştir.

“HIV Pozitif Bireyler sahip Oldukları Haklarını Kullanabilmeli!”

Pozitif-iz Derneği Kurucu Üyesi Çiğdem Şimşek HIV alanı ve hak ihlalleriyle ilgili şunları dile getiriyor: “HIV yayılımını durdurmak istiyorsak HIV’e ve HIV ile yaşayan bireylere karşı ön yargıları, damgalanmayı ve ayrımcılığı artık engellemeliyiz! Tüm bilim otoritelerinin yaşanan hak ihlallerini sonlandırmak için hemfikir olduğu görüş ve çağrılarına rağmen ülkemizde hem toplum sağlığını koruyan hem de HIV ile yaşayan bireylerin haklarını koruyan yasalar ne yazık ki mevcut değil. Hatta toplum üzerinde etkili olan bazı bürokratlar söylemleriyle HIV ile yaşayan bireylere dair önyargıları körüklüyor, bireyleri “tehlikeli” ve “öteki” sıfatlarıyla zihinlerimize kodlamaya devam ediyor.

HIV, kadın, erkek, çocuk ayırmaksızın her yaştan, ırktan, cinsel yönelim ve kimlikte olan herhangi bir İNSAN’da bulunabilir. Biliyoruz ki birçok gelişme neticesinde artık HIV’in bir kişiden diğerine geçişi engellenebilmekte, HIV ile yaşayan bireylerde HIV tedavi ile kontrol altına alınabilmekte ve bireyler sağlıklı yaşam sürdürebilmektedir. Sağlıklı yaşamak için HIV ile mücadelimizi sadece TIP alanında değil zihinlerimizde, önyargılarımızda ve birbirimize olan bakış açılarımızda da vermeliyiz”.

‘HIV ile yaşayan bireyler’ derken nasıl insanlar hayal ediyorsunuz bilemiyorum, ama içlerinde sizi muayene ve ameliyat eden doktorlarınız da var, alışverişinizi yaptığınız bakkalınız da, yemeğini yediğiniz aşçı da belki de aynı sofraya oturduğunuz kardeşiniz, anneniz, babanız… Pozitif-iz Derneği olarak hizmet verdiğimiz 7 yaşındaki HIV pozitif çocuktan, üniversiteye giden gence, emekli olmuş büyüklerimize kadar toplumun her kesiminden HIV ile yaşayan insanlar var.

Bizler, odağımıza HIV ile yaşayan bireyleri ve haklarını alarak hareket etmeyi doğru bulan, bunu kendimize misyon edinmiş insan hakları savunucularıyız. HIV ile yaşayanların HIV ile enfekte olmayan kişiler ile eşit muamele görmediğini biliyor ve eşitlik talep etmekten de vazgeçmiyoruz.”

“Sorunların çözümü için kapsamlı politikalar üretilmeli.”

Raporlamayı yapan Pozitif-iz Derneği gönüllü avukatları Hatice Demir ve Enes Salar ise rapor ile ilgili şunları söylediler: “Tüm raporda vurguladığımız üzere, geçtiğimiz yıl yayımlanan “Pozitif-iz Derneği / 2018-2019 Hak İhlallerinin Raporlaması Ve Hukuki Çözümleri” raporunda yer alan ihlaller ile 2020 yılında derneğe iletilen ihlaller arasındaki tek fark, bu hak ihlallerinin gerekçeleri arasına Covid-19 pandemisinin de eklenmiş olmasıdır.

Covid-19 pandemisinin ve etkilerinin bir süre daha tüm dünyada ve Türkiye’de süreceği şimdiden öngörülebiliyorken ve insanlık sürekli yeni yeni krizler üretiyorken, bu tarz durumların HIV ile yaşayanlar dahil olmak üzere dezavantajlı grupların sağlığa erişiminin önünde bir engel olmasının ivedilikle önleyici tedbirlerle sonlandırılması gerekmektedir. Bu halde, başta Sağlık Bakanlığı olmak üzere devletin ilgili birimlerinin sorunların çözümü için kapsamlı politikalar üretmesi, bu politika üretim süreçlerine HIV ile yaşayan özneleri de dâhil etmesi elzemdir.

Raporun sonunda ise Türkiye’nin bir hasta hakları mevzuatı bulunmasına ve HIV ile yaşayanları da doğal olarak kapsamasına rağmen neden HIV’e ilişkin ihlallerin kemikleşmiş olduğu, Türkiye’de HIV ile yaşayanlar için hak aramanın önünde nasıl engeller olduğu, HIV ile yaşayanların ihlaller karşısında neden harekete geçmekte zorlandığı ve bütün bunlara ilişkin sivil toplum örgütlerinin ve devletin neler yapabileceğine dair tespitler ve önerilere de yer verdik.”

Türkçe raporun tamamına ulaşmak için: https://www.kisa.link/Pllz

Çiğdem Şimşek

Pozitif-iz Derneği